ANADOLU’NUN EN ESKİ KABİLESİ ISAURALILARDAN BİZANS İMPARATORU OLAN ZENON (474-475 İKİNCİ DEFA 476-491)

Helenizm uygarlığı ve Grekçe Büyük İskender’in Asya saferi ile Anadolu içlerine girmiştir. Daha önce Konya’da Lykaonya’lılar, güneyinde

Bozkır ve Ermenek dolaylarında ISAURALILAR, Isparta çevrelerinde PİSİDYALILAR yaşardı. Kendi kültürleri, gelenekleri ve inandıkları dinleri olmasına karşı, yazıları ve kültür belirtisi heykel (yontu) sanatları yoktu.

ISAURALILAR Bozkır, Ermenek ve kısmen Silifke’de yaşarlardı. En önemli kentleri Bozkır-Konya yolunda bugün Zengibar Kalesi olarak bilinen ISAURA antik kenti idi. Isaura ismi bugün Zengibar’a dönüşmüştür.

Isaura kabilesi ülkelerine dışarıdan gelen Helen ve Roma kültür ve egemenliğine hep karşı çıktı, ancak onlara göre bir alt uygarlık olduğundan kazanamayıp ve sonradan gelen Türk kültürleri içinde

kaybolup gittiler. Anadolu’nun yok olan bir boyu….

Büyük İskender’in valilerinden biri Isauralılar tarafından öldürüldü (M.Ö 4 yüzyıl) üzerlerine bir ordu gönderilir. Ordu önce Laranda (Karaman) saldırır ve kısa bir zamanda onu yerle bir eder. Oradan

Bozkır Konya yolunda Zengibar Kalesi olarak bilinen Isaura kentini kuşatır, büyük bir kuşatma başlar ama kentin duvarları vardır büyük bir direnme ile karşılaşılır. Uzun bir direnişin ardından kentten

sesler kesilir sonunda İsauralılar teslim olma yolunu seçmeyip kendilerini öldürür İskender’in gönderdiği ordu, yanmış ve yıkılmış ISAURA kentine girer.

Sicilya doğumlu Tarihçi Diodoros’un (M.Ö.90-30) “Bibliotheca Historia” isimli kitabında konu geniş şekilde işlenmiştir. Ben 1990’lı yıllarda dağcılar grubu ile birkaç defa bu kentini görme fırsatı bulmuştum.

Dağın tepesinde tam bir kartal yuvası Isaura Bölgesi daha sonra Roma İmparatorluğuna katılmış sert ve bağımsızlık karakteri taşıyan Isauralılar Roma’ya karşı 3 ve 4 yüzyıllarda başkaldırılarda bulunmuş ve Roma için problemli bir bölgedir. Bu yönden Roma burada kuvvetli ordular bulundurmuştur.

Şimdi dönerek Tarasis ismi ile Isaura kabile reisliğinden DOĞU ROMA İMPARATORU olan Zenon’un hikâyesine geçelim. Zenon Ermenek sınırları içinde 425 tarihinde Rusumblada isimli küçük bir kentte doğmuş, daha sonra doğum yeri onun onuruna ZENONOPOLİS olmuştur. Önce şunu belirtmeliyiz ki yaklaşık Asauralılar beş yüz yıldan bu yana İmparatorluk halkı (tebası) sayıldığı halde başkent Constantinople’da (İstanbul) barbar sayılıyorlardı.

Bir barbar kabile sayılan Isaura’dan Tarasis isimli kabile şefi Doğu Roma Ordusuna katılmış, 447 yılında Hun Komutanı ATTİLA ile yapılan savaşta başarı göstermiş, başkente yerleşmiştir.

460’lı yıllarda Doğu Roma İmparatorluğu (iyi anlaşılması BİZANS) ordusu içinde Germen (Alman) kökenliler ağırlıktadır. O zaman ki İmparator bunu dengelemek için Barbar kabul edilen Isauralıları başkente davet eder. Zenon iyice başkentte güçlenir.

Kaba saba barbar Isauralı olmasına karşı yıldızı parlayan bir askerdir. İmparator Leo’nun kızı Ariadne ile evlenir. Bu evlilikten bir yıl sonra İmparator I. Leon’nun torunu doğar. II. Leo babası Zenon ile 474 tarihinde tahta geçer, torun Leo bir yıl sonra ölür ve Zenon bir yıl (475) sonra Basiliscus tarafından tahtan uzaklaştırılır. Zenon memleketi Isauara’ya (Ermenek) gider orada güçlenir, 476 yılında İstanbul’u kuşatır ve ele geçirir. Kendini uzaklaştıran Basiliscus’u kuru bir sarnıçta ölüme mâhkum eder.

Zenon artık tek başına imparatordur. 66 yaşında 491 yılında imparator olarak ölür.

Zenon’un imparator olduğu 15 yıl çok çalkantılı geçer, pek çok isyanlar olur, bastırılır, en önemli olay 395 yılında İstanbul’dan ayrılan BATI ROMA İmparatorluğu tarihe karışır. Bu karma karışık durumları şimdilik bir tarafa bırakacağız.

Kardeş Batı Roma tarihe karışırken Zenon Bizansı devam ettirebilmesi bir başarıdır.

Şimdi bir miktarda Zenon’un memleketi Ermenek’ten bahsedeceğim. Birkaç defa buraları gezdim, Taşeli olarak bilinen bu yörede pek çok antik kent bulunmaktadır. Bunlardan biri de SBEDE (İzvit) bugün Yukarı Çağlar, burada 2. yüzyıl Roma döneminden kalma dünyanın en güzel açılmış 4 km uzunluğunda su tüneli bulunmakta, bu vesile bu köyde birkaç gün misafir edildim. Bu bilgileri Uluslararası Sempozyumda sundum. Bu ilginç bildiriye Web sitemden ulaşılabilir.

İzvit’ten (YukarıÇağlar) bu vesile çok dostum oldu. Çalışmalarımı Taşeli gazete ve internet yayınlarına koydular. Zenon’un Ermenekli bir Isauaralı olduğunu burada öğrendim.

Son olarak yazımı şöyle bağlayacağım. Isaura ismi son zamanlarda NAVAĞI’YA dönüşmüştür. Yukarı Çağlardan dostum Durmuş Ali Özbek yazdığı İzvit Tarihi kitabından bir cümleyi buraya alıyorum. Yazar tarihe meraklı bir teyzesine “TEYZE BİZ KİMİZ? Sorusuna teyzesinin cevabı BİZ NAVAĞIYIZ olmuştur.

Ben özü kökü Anadolu olan Isauralıların bir kısmın hala buralarda MÜSLÜMAN TÜRK olarak yaşadığına inanıyorum yazıya Zenon’un doğum yeri olan Ermenek Zenonopolis antik kentinden bir resim eklenmiştir.

Mehmet Bildirici