PHYLLANTHUS NİRURİ-GELENEKSEL TIBTA KULLANILAN TRAPİKAL BİR BİTKİ

Phyllanthus niruri, Güney ve Güneydoğu Asya geleneksel tıbbında sarılık, ishal, hazımsızlık, genitoüriner enfeksiyonlar ve böbrek taşları dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere çok çeşitli hastalıklar için kullanılan çok yıllık bir tropikal çalıdır. Bitkinin 'Chanca Piedra' veya 'taş kırıcı' olarak bilindiği Brezilya'da, P. niruri'nin müstahzarları böbrek ve veziküler taşlar için halk ilaçları olarak kabul edilir. Ayurvedik ve Unani tıbbı gibi geleneksel tıp sistemlerinde yapraklarından, meyvelerinden ise safra taşı ve sarılığı tedavi etmek için yararlanmıştır.

Malay geleneksel tıbbında, yerel olarak 'dukong anak' olarak bilinen P. niruri, böbrek rahatsızlıkları ve öksürük için kullanılır. Bu bitkinin Bhumyamalaki olarak adlandırıldığı Güney Hindistan'da, bitkinin kabızlık, bel soğukluğu ve frengiyi tedavi ettiğine inanılır. Kuzey Hindistan'da yerel olarak 'pitirishi' olarak bilinen bu bitki, astım, bronşit ve hatta tüberküloz için bir ev ilacı olarak ün kazanmıştır.

Bu bitkinin genç sürgünleri zaman zaman kronik dizanteri vakalarında infüzyon olarak kullanılabilir. Geleneksel Çin tıbbı çevrelerinde, P. niruri veya 'zhu zi cao' geleneksel olarak çeşitli hepatotoksik ajanlara bağlı karaciğer hasarını hafifletmek için kullanılmıştır. In vivo olarak P. niruri'nin potansiyel anti-hepatit B aktivitesini gösteren önemli hayvan deneyleri çalışmaları bulunmaktadır.

Bitkinin potansiyel anti-HBV fitokimyasalları nirtetralin ve niranthin'in yanında bitkinin farmakolojik aktivitesinden sorumlu olan tanenler, flavonoidler, alkaloidler, terpenler, kumarinler, liganlar ve fenilpropanoidler bakımından zengindir.

P. niruri'nin antiviral, hepatoprotektif, hipolipidemik ve antibakteriyel aktivitesi için yaygın olarak araştırıldığı bilinmektedir. Araştırmacılar, bulguların tek bir biyoaktif bileşiğin etkisiyle mi yoksa birden fazla biyoaktif bileşik arasındaki sinerjiyle mi ilgili olduğunu belirleyemediğinden, ham özütleri kullanan terapötik bulguların translasyon değeri sınırlıdır. Bu nedenle, genel bulgular P. niruri'nin terapötik potansiyelinin etkin olduğunu öne sürmekle birlikte, bu tür bulgular dikkatle yorumlanmalıdır. Toksikolojik çalışmalar, mekanizma çalışmaları ve moleküler analizler gibi bu bitkiyle ilgili araştırmaların yeterince yapılmadığı bilinmektedir. Bu nedenle kullanımında toksik etkisinin olabileceği belirtilmektedir.

Prof. Dr. Haydar ÖZTAŞ